Tiền ảo, tiền mã hóa (cryptocurrency) đã và đang trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế số toàn cầu. Với sự phát triển mạnh mẽ của Bitcoin, Ethereum và hàng nghìn loại tiền mã hóa khác, nhiều quốc gia đã có những động thái rõ ràng trong việc xây dựng khung pháp lý để quản lý lĩnh vực này. Tuy nhiên, tại Việt Nam, tiền ảo vẫn nằm trong vùng xám pháp lý, chưa có hệ thống luật đầy đủ để điều chỉnh. Điều này gây ra nhiều hệ lụy, từ rủi ro lừa đảo, thất thoát tài sản, đến khó khăn trong việc quản lý thuế và phòng chống tội phạm tài chính. Trước tình hình đó thủ tướng chính phủ yêu cầu phải hoàn thiện khung pháp lý với tiền ảo tại Việt Nam.
Pháp lý tiền ảo tại Việt Nam
Có thể nói hiện nay tại Việt Nam chưa có khung pháp lý nào dành cho các hoạt động liên quan đến tiền ảo.
Nhà nước với vấn đề tiền ảo:
Theo Thông tư 19/2017/TT-NHNN chỉ rõ không công nhận tiền ảo là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam.
Bộ Tài chính cảnh báo về rủi ro khi đầu tư về tiền ảo hoặc những mô hình đa cấp.
Đồng thời chính phủ yêu cầu những nghiên cứu và những biện pháp chi tiết về quản lý tiền ảo.
Đối với những giao dịch tiền ảo:
Dựa vào Điều 206 của Bộ luật Hình sự 2025 quy định việc phát hành, cung ứng và sử dụng phương thức TT không hợp pháp sẽ bị xử lý hình sự.
Tuy vậy tiền ảo không bị cấm triệt để. Cá nhân hoặc tổ chức có thể đầu tư và giao dịch trên nền tảng nước ngoài mà không vi phạm pháp luật.
Đối với thuế và tài sản số:
Chưa có quy định về việc nộp thuế với lợi nhuận từ giao dịch tiền ảo. Bởi hiện nay pháp luật Việt Nam chưa quy định tiền ảo là tài sản hay hàng hoá.
Có thể thấy Việt Nam chưa có hệ thống pháp lý quy định rõ ràng về tiền ảo nên sẽ dễ dẫn đến những rủi ro cho nhà đầu tư cũng như khó khăn trong việc kiểm soát của cơ quan quản lý.
Khó khăn trong việc hoàn thiện khung pháp lý tiền ảo:
Thực tế để hoàn thiện khung pháp lý tiền ảo rất khó khăn bởi những yếu tố sau
Sự phức tạp của tiền ảo và công nghệ blockchain
Tiền ảo được xây dựng trên công nghệ blockchain phi tập trung, khiến việc quản lý trở nên khó khăn. Các giao dịch không qua trung gian tài chính truyền thống, gây trở ngại cho việc kiểm soát dòng tiền và ngăn chặn hành vi rửa tiền, tài trợ khủng bố.
Khó khăn trong việc quản lý trong việc cập nhật mới
Việt Nam đang thúc đẩy nền kinh tế số, nhưng nếu siết chặt quá mức việc quản lý tiền ảo, có thể làm mất cơ hội phát triển công nghệ blockchain và Fintech.
Thách thức từ tình hình thực tế của Việt Nam
Nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Singapore, Nhật Bản đã có những khung pháp lý riêng để quản lý tiền ảo, trong khi đó, Việt Nam vẫn chưa có định hướng cụ thể. Việc học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế nhưng vẫn đảm bảo phù hợp với điều kiện trong nước là một thách thức lớn.
Giải pháp hoàn thiện khung pháp lý cho tiền ảo tại Việt Nam
Công nhận tiền ảo như một loại tài sản
Việt Nam cần xác định tiền ảo là một loại tài sản hợp pháp, tương tự như cách nhiều nước đang làm. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, đồng thời tạo cơ sở để quản lý và đánh thuế.
Xây dựng khung pháp lý về thuế và giao dịch tiền ảo
Xây dựng cơ chế đánh thuế đối với giao dịch và lợi nhuận từ tiền ảo, đảm bảo công bằng cho thị trường.
Yêu cầu các sàn giao dịch tiền ảo trong nước đăng ký và tuân thủ các quy định về minh bạch tài chính.
Cấp phép và quản lý sàn giao dịch tiền ảo
Việt Nam có thể cấp phép cho một số sàn giao dịch trong nước hoạt động hợp pháp, tương tự như cách Nhật Bản đã làm.
Điều này giúp kiểm soát dòng tiền, hạn chế rủi ro từ các sàn lừa đảo và bảo vệ nhà đầu tư.
Áp dụng các biện pháp chống rửa tiền (AML) và chống tài trợ khủng bố (CFT)
Yêu cầu các tổ chức liên quan đến tiền ảo thực hiện xác minh danh tính khách hàng (KYC) và báo cáo các giao dịch đáng ngờ.
Hợp tác với các tổ chức quốc tế để giám sát và ngăn chặn các hoạt động tài chính bất hợp pháp.
Tăng cường giám sát và nâng cao nhận thức cộng đồng
Thành lập một cơ quan chuyên trách về tiền ảo để nghiên cứu và đề xuất các chính sách phù hợp.
Tổ chức các chương trình giáo dục để nâng cao hiểu biết của người dân về tiền ảo và các rủi ro liên quan.
Trên đây là những thông tin về vấn đề tiền ảo tại VIệt Nam. Có thể thấy tiền ảo là xu hướng toàn cầu. Do đó cần có khung pháp lý cho tiền ảo tại Việt Nam để bảo vệ nhà đầu tư cũng như tạo điều kiện phát triển cho ngành blockchain phát triển.